مریم وبلاگ

الف- زیورآلات سنتی ترکمن صحرا

ترکمن ها اقوام زرد پوست ایران هستند که از جنوب آسیای میانه هجرت کردند و از قبایل ترکمنستان می باشد انها از کرانه های شرقی خزر تا کوههای شمال خراسان سکونت دارند طوایف مشهور انان در ایران شامل طایفه (تکه – یموت – گوگلان) است و محل زیست یموت از کناره شرقی دریای خزر تا رودخانه اترک و گرگان میباشد اما طایفه های تکه و گوگلان در شرق دشت گرگان تا جلگه کوههای شمال خراسان پراکنده اند همچنین تعدادی از ترکمن های طایفه( سالور – ساریک )در اطراف مشهد و سرخس زندگی می کنند .

ساخت زیور الات سنتی ترکمن ها همان است که در ترکمنستان رایج بوده و توسط قبایل مختلف ترکمن از دیر باز در ایران رواج یافت این نوع هنر خاص زنان است و تماما از نقره ساخته میشود به این لحاظ به این صنعت و هنر نقره کاری هم می گویند آنها برای ساخت زیور الات سنتی از طلا –برنج – ورشو هم استفاده می کنند و طلا کوبی روی نقره ارزش خاصی دارد در واقع کراهت اسلام در استفاده از طلا سبب شد تا هنرمندان از فلز نقره استفاده بیشتری کنند ساخت زیورآلات ترکمن در کارگاههای استاد کاران با وسایل ابتدایی وروش خاص تهیه میشود و بر اساس نوع کاربرد به 11 گروه تقسیم شده است که شامل : زیور لباس – سر و پیشانی – مو – گوش – گردن و سینه – مچ دست – انگشت – کمر – ابزار کار زنان – کودکان و اسب است .

زیور الات سنتی ترکمن جزو هنرهای پر تجمل است به نحوی که سراپای زنان ترکمن را در بر می گیرد .

زیور لباس زنان شامل ( تته چیر – چاپراز – بازوبند- سام سوله- ائسه لیک – چکه لیق- چنگه  ) است .

1-     تته چیر : زیوری است که مثلث کوچکی وسط ان است و نقوش ریز هندسی در اطراف دارد و از قاعده مثلث شرابه هایی با زنجیر به ان آویزان شده و روی تکه هایی که اشکال هندسی دارد نگین نشانده اند بر سر این زیور حلقه کوچکی است که توسط ان حلقه به کت زنان در دو طرف بالای سینه دوخته میشود تته چیر مانند گوشواره جفت و هم شکل است که یکی طرف راست و دیگری چپ کت است از تته چیر بیشتر زنان طایفه تکه استفاده می کنند .

2-     چاپراز : چاپراز بمعنای چپ و راست است که دو تکه زیور را به هم وصل می کند و اشکال مختلف دارد یکی دایره ایی است و تک نگینی در وسط دارد یا مربعی است که دو شاخ قوچ نقره ایی روی ان است این زیور برای روپوش زنان ترکمن استفاده میشود .

3-     بازبند : یا بازوبند یا ( قول باغ ) است که با شرابه هایی مزین میشود و بر (کت) زنان و دختران در قسمت بازو دوخته میشود .

4-     سام سوله : زیوری برای تزئین کلاه دختران است خصوصا ترکمن های ارثاری از سالهای 1880 تا 1870 م که مجموعه ایی از طلا و نقره با نگین قرمز است که انتهی آویزه های افشان آن زنگوله نقره ایی است.

ادامه دارد...